5 kerststal weetjes

1 - Voorloper
De allereerste voorstelling van de geboorte van Jezus stamt uit de tweede eeuw. Op deze fresco staat Maria afgebeeld met Jezus aan haar borst. Hoewel Maria en Jezus een onderdel van een groter geheel over de aanbidding van een koning zijn kan dit toch als zeer vroege voorloper van de kerststal gezien worden.  

2 - Het begin
Het eerste begin van het kerststalletje zoals wij hem kennen is ontstaan in 1223. In dit jaar kreeg Franciscus van Assisi toestemming van de Paus om de kerstboodschap met een levende kerststal uit te voeren. In het Italiaanse dorpje Greccio wordt het beroemdste kerstfeest uit de geschiedenis gevierd met onder andere een levende os en ezel naast een kribbe. 

3 - De kerststal
De eerste echte kerststalletjes stammen uit de 14e eeuw. Zo is de eerste houten kerststal afkomstig uit 1340 uit Napels en is de eerste (aan ons bekende) Nederlandse kerststal in 1370 in Roermond ontstaan. Maar pas vanaf de 16e eeuw wordt de kerststal ook voor particulier gebruik gemaakt wanneer de rijke vorstenhuizen kunstenaars de opdracht geven voor hen een kerststal te produceren. Natuurlijk kunnen daarna de adel en andere rijken niet achterblijven waardoor de kerststallen steeds meer een algemeen goed worden. Pas in de 19e eeuw komt de echte ommezwaai als vaklui simpele kerststalletjes gaan produceren die voor iedereen bereikbaar zijn, hierdoor wordt de kerststal steeds meer een gemeengoed dat in elk huis te vinden is. 

4 - Rituelen en gebruiken
De kerststal brengt vanuit zijn katholieke oorsprong een paar leuke gebruiken met zich mee. Zo hoort de kribbe tot 25 december leeg te zijn. Pas wanneer Jezus op 1e kerstdag is geboren wordt deze in zijn kribbe geplaats. Ook de 3 koningen horen niet gelijk bij de kerststal geplaatst te zijn. Deze beginnen op een afstand van de kerststal vanuit het oosten hun reis en worden elke dag een beetje dichterbij de kerststal geplaatst tot zij op het 3 koningenfeest (op 6 januari) de kerststal bereiken. 

5 - Over de wereld
De kerststal is vroeger door de franciscanen en de Jezuïeten wereldwijd verspreid. Het leuke is dat elk land zijn eigen draai aan de kerststal heeft gegeven. Zo hebben de indianen een kerststal waarbij het kinneke Jezus niet in een kribbe maar in een wigwam is geplaatst en de os vervangen is door een bizon. De kerststallen in onder andere Spanje en Portugal kun je herkennen aan de haan op de dak van de kerststal, deze staat voor het aanbreken van de dag. In Tibet is de os vervangen door een Yak en in de Filippijnen door een waterbuffel. En bij de Eskimo’s zijn de os en ezel ook verdwenen, in plaats daarvan worden de zeehond en poolvos als stalbezoekers gebruikt. Nou ja, stal, deze is vervangen door een iglo en de kribbe is opgebouwd uit ijsblokjes. 

NB: Ben je nog op zoek naar een mooie kerststal? Deze kun je hier vinden!